شخصیت تا حد زیادی مبتنی بر مجموعه تجریباتی است که کودک در طول زندگی خود دریافت میکند و این گونه تلقی میشود که نحوه زندگی او تا زمانی که به بزرگسالی نرسیده است، روند رشدی داشته باشد و مراحل حیاتی را طی کند تا زمانی که تثبیت شود. به طور خلاصه، شخصیت یک طرح فکری، یک الگوی رفتاری و یک روش هیجان انگیز میباشد که در طول زمان و در موقعیت های مختلف ایجاد میشود. این الگوها و طرح ها توضیح میدهند که کودک چگونه واقعیت را درک میکند و چگونه با محیط تعامل خواهد داشت. درون‌گرا یا برون گرا بودن، حساس یا بی احساس بودن، شهودی یا منطقی بودن، همه مقوله هایی هستند که جنبه هایی از این الگوها را منعکس میکنند و شخصیت کودک را مشخص میکنند. و اما در این میان الگوهای تربیتی در شخصیت کودکان نقش موثری دارند.
در واقع از روز اول در رحم مادر، ما در رشد دائمی هستیم. نوزاد کوچک شما که این رشد را نشان میدهد، با گذشت هفته ها به رشد خود ادامه میدهد. کودک شما به صدای شما عادت میکند، احساس خوشحالی یا غمگینی میکند و بر این اساس حالتی به خود میگیرد. بخشی از همه این پیشرفت ها شخصیت کودک شما میباشد که در آینده تکمیل خواهد شد. آنچه فرزند شما به آن علاقه خواهد داشت، لحن صدا، الگوهای رفتاری و غیره است که بسیاری از ویژگی های متمایز شخصیت او را تشکیل میدهند. همینطور شکل گیری شخصیت در کودکان بر اثر رفتارهایی که خود و شما به آنها میدهید، شخصیت آنها را آشکار میکند و الگوهای تربیتی در شخصیت کودکان، اثرگذاری بالایی دارند.
این شخصیت که والدین میتوانند برای فرزندان خود بیاورند که بخشی تحت قالب الگوهای تربیتی در شخصیت کودکان اثر میگذارد، به آنها کمک میکند تا خود را در زندگی آینده بهتر پیدا کنند. با اینحال والدین نقش زیادی در شکل گیری شخصیت کودکان خود دارند. مثلا والدین نباید سوالاتی را که فرزندانشان در سنین ۰ تا ۶ سالگی از آنها میپرسند بی پاسخ بگذارند و همینطور در کنار صبر و فداکاری زیاد، از آموزش صحیح به فرزند خود دریغ نکنند. زیرا آنها برای ساختن یک شخصیت خوب به کمک شما نیاز دارند. مثلا اینکه صادق و قابل اعتماد باشید، آنها را نادیده نگیرید، بدانید در چه مواقعی باید به آنها بله و چه موقعی نه بگویید، فشار زیاد به آنها وارد نکنید که دچار عقده حقارت شوند، بین فرزندانتان مقایسه انجام ندهید و… میتواند در شکل گیری اصولی شخصیت کودک شما موثر باشد.
الگوهای تربیتی کودکان
الگوهای تربیتی در شخصیت کودکان چه هستند؟ آیا می توان این الگوها را ترسیم کرد؟ در جواب باید بگوییم بله الگوهای تربیتی را که غالبا والدین از آنها استفاده میکنند را میتوان در ۴ دسته بندی اعم از آلگوی تربیتی آسان گیر، الگوی تربیتی مستبدانه، الگوی تربیتی مقتدرانه و الگوی تربیتی بدون دخالت دانست.
الگوی تربیتی آسان گیر
در الگوی تربیتی آسان گیر، رفتار کنترل گرانه والدین وجود ندارد و کودکان هر کاری که بخواهند انجام میدهند. در این الگوی تربیتی کودکان مسئولیت پذیری نبوده و در عین حال همیشه متوقع و وابسته و لوس هستند.
الگوی تربیتی مستبدانه
در الگوی تربیتی مستبدانه برعکس الگوی تربیتی آسان گیر، والدین از کودکان انتظار و توقع زیادی دارند و همیشه حرف حرف آنهاست و تخطی از حرف آن با تنبیه و اعمال فشار همراه میشود. کودکان چنین الگوی رفتاری همیشه مظرب و نگران هستند و دچار افسردگی میشوند.همینطور کودکانی که تاثیر پذیرفته از الگوی رفتاری مستبدانه هستند، افرادی ترسو و سلطه پذیر و به قولی مطيع بار می آیند.
الگوی تربیتی مقتدرانه
در الگوی تربیتی مقتدرانه که از دیگر الگوهای تربیتی در شخصیت کودکان است، انتظارات معقول و منطقی از کودکان وجود دارد. والدین در الگوی تربیتی مقتدرانه به اصلاح و رفع مسئله توجه بیشتری دارند تا سرزنش و تحقیر یا فشار و آسان گیر بودن و به رفتار ناهنجار کودک به عنوان مشکلی که باید برایش راه حل پیدا کرد نگاه میکنند.
الگوی تربیتی بدون دخالت
در الگوی تربیتی بدون دخالت، کودک مورد بی اعتنایی و طرد والدین قرار میگیرد و والدین وقت و انرژی کمی را برای آنها صرف میکنند. لذا در این الگوی تربیتی با کودکانی ناکام و سرخورده مواجه میشویم که امیدی به پیشرفت و موفقیتشان وجود ندارد. کودکان با این الگوی رفتاری ممکن است تبهکار و ولگرد بار بیایند.