شکل گیری شخصیت کودک
این موضوع یک حقیقت است که کودکان با ویژگی های شخصیتی منحصر به فرد خود به دنیا می آیند. این یعنی هر کودکی از ویژگیهای متفاوتی برخوردار میباشد. حتی بین خواهر و برادرهای یک خانواده و همچنین در بین دوقلوهای یکسان نیز ویژگیهای متفاوتی از یکدیگر وجود دارد. اصولا شخصیت به مجموع همه تفاوتهای افراد با افراد دیگر اطلاق میشود و آنچه که یک فرد را از دیگران متمایز میکند، ویژگیهای شخصیت او میباشد. صفات مختلف مثل برون‌گرا بودن را میتوان تحت عنوان شخصیت دسته بندی کرد. شخصیت در واقع مترادف با خلق و خوی هم به کار میرود که مجموع همه صفاتی میباشد که یک فرد را از دیگران متمایز میسازد. با اینحال باید به این نکته اذعان کنیم که شکل گیری شخصیت کودک از سن ۱ تا ۷ سالگی است.
میدانیم که شخصیت یک ساختار است و این ساختار به طور کلی در قبل از به دنیا آمدن ما تعیین می شود. مانند بسیاری از ویژگیهایی که داریم، ویژگیهای شخصیتی ما نیز توسط ژنهای ما تعیین می شوند و در حدود سن ۷ سالگی کامل میگردند. در واقع ۸۰ درصد از ویژگیهای شخصیتی و شناختی افراد قبل از ۷ سالگی کامل میشوند. یعنی شخصیت های ما که توسط ژن های ما مشخص میشود، حداکثر تا 6-7 سالگی تا حد زیادی شکل میگیرد و بقیه چیزها با آنچه از خانواده و محیط اطراف میبینیم و می آموزیم شکل میگیرد. بخصوص در دوره پیش دبستانی، تاثیرگذارترین عامل در ابتدا خانواده و سپس مدرسه مطرح میشود. کودک در این سن رفتارهای زیادی را می آموزد که در آینده با تقلید از دیگران آنها را با خود میشناسد.
همچنین با ارزیابی رفتارهایمان و واکنشهای مربوط به این رفتارها، شروع به برداشتن گام های مهمی در شکل گیری شخصیت میکند. لذا در جامعه است که از او انتظار میرود که کدام رفتار پذیرفته و کدام طرد میشود و در طی این مراحل، ارزش ها و سلیقه های پذیرش اجتماعی خودشان را شکل میدهند. اینها همچنین همدیگر را تحت تاثیر قرار داده و به صورت زنجیره ای بر هم اثر میگذارند. بطوریکه یک رفتار منجر به رفتار دیگر میشود. در اینجا تاثیر خانواده و جامعه ای که کودک در آن زندگی میکند، بسیار زیاد میباشد و در شکل گیری شخصیت کودک نقش مستقیم و قابل توجهی دارند. بنابراین اگر فرزندی با شخصیت قوی میخواهیم، باید جامعه و خانواده ای با پایه های محکم باشیم. از اینرو خانواده در در شکل گیری شخصیت کودک از سن ۱ تا ۷ سالگی، اهمیت بسزایی دارد.
نقش خانواده در شکل گیری شخصیت کودک
خانواده را میتوان از اساسی ترین عوامل در رشد هر کودکی دانست. بخصوص وقتی نگرشهای آنها را مشاهده میکنیم، این تاثیرات در شخصیت کودکان، بخصوص شکل گیری شخصیت کودک از سن ۱ تا ۷ سالگی مشهود میباشد. مثلا والدین هایی ای که بیش از حد مراقب و محافظ کودک خود هستند، فرزندان آنها وابسته و ناامن رشد میکنند. یا کودکی که از سوی والدین برای همه رفتارهای خود اعم از درست و غلط با یک تحمل افرادی مواجه باشند، خودخواه بار می آید و در هر جمعی سعی میکند توجه همه را به خود جلب کند. و همینطور کودکی که از سوی والدین طرد میشود و با رفتارهای خصمانه مواجه است، نیازهای جسمی و روانی او برآورده نشده و در آینده نسبت به همه چیز دشمنی خواهد داشت.
یا کودکی که همواره در قبال هر کارش مورد انتقاد قرار میگیرد، با طبیعت سرکش و عقده حقارت بزرگ میشود و در مقابل کودکی که هر کاری میکند و مورد پذیرش قرار میگیرد، سعی میکند بر سایر افراد اطراف خود برتری پیدا کند. همچنین مقایسه و تبعیض بین کودکان باعث شکل گیری احساس بی کفایتی و حقارت می شود. بر این اساس میتوان نقش والدین را در شکل گیری شخصیت بچه از سن ۱ تا ۷ سالگی مهم ارزیابی کرد.