شخصیت کودکان و شناخت آن

شخصیت کودکان و داشتن آگاهی و شناخت رفتار کودک امری بسیار ضروری است. کودکان از لحاظ شخصیتی به دسته های مختلفی تقسیم میشوند ، والدین باید از طریق شخصیت شناسی فرزند و آشنا شدن با انواع مختلف آن شیوه صحیح و مناسب تربیتی را روی فرزندان خود اعمال نمایند، از طرفی شخصیت شناسی فرزندان به والدین کمک میکند که اگر شیوه تربیتی نامناسبی برگزیده باشند آن را تصحیح و روش های دیگری را جایگزین روش های پیشین کنند.

آرزوی هر پدر و مادری داشتن فرزندی با استعداد ، مستقل و همچنین انعطاف پذیر میباشد و باید توجه داشت که چگونگی تربیت والدین نیز نقش بسزایی در شکل گیری شخصیت و استعدادهای کودکان دارد برخی از روانپزشکان اعتقاد دارند اگر چه ویژگیهای زیستی افراد نقش مهمی در شکل گیری شخصیت کودک دارد ، اما بسیاری از والدین میتوانند با درک و شخصیت شناسی کودک و آشنایی با طبیعت شان آنان را تربیت کنند.

در نتیجه بر این باورند که والدین قادرند از همان ابتدا شخصیت کودک را آغاز کرده و شخصیت فرزندان خود را تشخیص دهند و از این شناخت شخصیتی بعنوان پلی برای کمک به کودکان و تربیت آن ها استفاده نمایند. این اقدامات و آگاهی ها کودکان را به فردی سالم در نوع شخصیتی خودش مبدل میسازد.

شخصیت شناسی کودک
شخصیت کودکان

مدل های شخصیت – راهی برای شخصیت شناسی کودک :

همانطور که گفتیم با توجه به اینکه کودکان دارای ویژگی‌های رفتاری مختلفی هستند بهتر است در شخصیت شناسی کودک از مدل شخصیتی استفاده شود. مدل شخصیتی روشی قدرتمند در آگاهی و درک کردن طبیعت و ذات واقعی یک فرد و مدل‌های رفتاری متفاوت در آنان است. بر اساس پژوهش‌های کارل گوستاو یونگ و کاترین و ایزابل بریگز باید گفت که ما شانزده تیپ شخصیتی داریم که تمامی افراد در این شانزده گروه جای می‌ گیرند.

کودکانی که متولد می شوند دارای یک ویژگی‌ رفتاری یا تیپ شخصیتی  میباشند که همیشه در همان قالب شخصیتی باقی میمانند. باید گفت ویژگی‌های رفتاری هر فرد روی تمامی جنبه‌ های زندگی اش تاثیر گذار است. این ویژگی ها راهی است که به ما نشان می‌دهد با شخصیت شناسی کودک خود می توان با آن ها به گونه ‌ای رفتار کرد که بهترین نتیجه را بگیرید.

چهار بُعد مختلفی که تیپ شخصیتی یک فرد را می‌سازد عبارت اند از :

– چگونه تصمیم می گیرد.

– چگونه انرژی دریافت می کند.

– به طور طبیعی و ذاتی به چه نوعی از اطلاعات توجه داشته و آن‌ها را به خاطر می‌آورد.

– چگونه در دنیای اطرافش نظم و ترتیب برقرار می ‌کند.

برای بهتر درک کردن ویژگی‌های رفتاری ، هر کدام از این ابعاد را میتوان به حالت نموداری دسته بندی کرد که جنبه‌های متضاد روبروی هم قرار گرفته ‌اند :

هر فرد به یکی از دو جنبه هر کدام از این دو بُعد ها گرایش دارد و اصولا نمی تواند که هر دو جنبه را با هم داشته باشد. البته که فرد می‌تواند جنبه‌ دیگر را هم استفاده کند اما تحقیقات نشان می‌دهد هر فرد تمایل دورنی و ذاتی فقط به یکی از این جنبه ‌ها دارد. بنابراین همانطور که گفتیم شانزده ترکیب مختلف وجود دارد. هر مدل شخصیتی یک کد چهار حرفی می باشد که نشان دهنده ترجیحات یک فرد است. باید توجه داشت که این تمایل یک گرایش درونی است و آگاهانه نمی باشد.

تمایلات بیشتر کودکان در حدود سن سه یا چهار سالگی درباره‌ هر یک از این چهار بعد واضح می باشد. هرچند که هر کودک با کودک دیگر متفاوت است و ممکن است تمایلات آن در سن دو سالگی قابل تشخیص  و یا تا حدود شش سالگی به طول بی انجامد.

شخصیت کودکان و آشنایی با مدل های شخصیتی آن

درون گرایی و یا برون گرایی در شخصیت کودکان مشخص میکند که انرژی فرد از کجا تأمین می ‌شود، از درون خود ، از بیرون و توسط دیگران و یا چیزهایی که بیرون از وجود فرد قرار دارند.

شهودی یا حسی بودن نشان دهنده ی این است که فرد به چه مواردی توجه دارد و آن ها را به یاد می‌آورد. افراد حسی اغلب تمایل ‌شان به سمت درک چیزهایی است که وجود دارند و بیشتر روی زمان حال تمرکز می ‌کنند. ولی  افراد شهودی گرایش دارند چیزهایی که ممکن است رخ بدهد را در نظر بگیرند.

افرادی که دارای قضاوت شهودی و تفکری هستند با شیوه‌های منطقی و تحلیلی تصمیم می‌گیرند. ولی افرادی که قضاوت احساسی دارند روش تصمیم ‌گیری ‌شان بر اساس ارزش‌های ذهنی آن‌هاست.

تمایل به جنبه‌ قضاوتی به این معنی است که فرد تمایل دارد تمامی چیز های در اطرافش ثابت باشد و این حس را به فرد بدهد که همه چیز تحت کنترل او است . در حالی که تمایل به جنبه ادراکی یعنی گرایش پدیده‌های اطرافش را آزاد رها کند و فرد می تواند خود را با یک محیط در حال تغییر انطباق دهد.

مدل های شخصیتی کودکان
والدین و شخصیت کودکان

انواع شخصیت کودکان برای درک بیشتر

شخصیت جسور و فعال

 این نوع کودکان نسبت به کسب درون داده ای حسی اشتیاق زیادی نشان می ‌دهند و با گشت گذار در محیط اطراف شان سعی در دستیابی به نکات جدید دارند. این افراد از نظر ویژگی‌های رفتاری ممکن است دارای نگرشی منفی با روحیه ‌ای ضد اجتماعی باشند و یا در مقابل قادر باشند رشد و پیشرفت کرده و به افرادی با روحیه رهبری و کوشا در ایجاد شرایط جدید و یا سیاستمداری موفّق تبدیل شوند.

این کودکان در مقابل محرک ‌های محیطی حساسیت بسیار کمی نشان می ‌دهند اما باید توجه کرد که این امر به دلیل بی تفاوتی یا داشتن روحی پست نیست بلکه به دلیل نیاز به دریافت مقادیر زیادی از محرکات است.

با این تفاسیر ممکن است کودکان به غلط پرخاشگر شناخته شوند و اگر به‌ جای درمان فقط بر آرام نمودن او اصرار شود ، شکی نیست که با گذشت زمان کودکتان به فردی پرخاشگر تبدیل خواهد شد. در برخورد با این نوع از کودکان باید تعدادی دستورالعمل ها را آماده نموده ، در اختیار او قرار دهید تا بداند انتظارات شما از او چه چیز هایی است. توجه کنید که او را تنبیه نکنید و یا از جمعی کنار نکشید ، ضروری است تا با ایجاد محیطی بالنده و مناسب به رشد و تربیت او بپردازید.

شخصیت لجوج و مخالف

کودکی که دارای این نوع شخصیت و ویژگی هایی می باشد نسبت به هر چیز دیدی منفی داشته و هر محرّکی که به گیرنده‌های حسی او مانند شنوایی ، لامسه و … وارد می شود در ذهن او یک تصویر بزرگ و واضحی برای بررسی و تحلیل ایجاد می کند ، او مانند یک تحلیلگر به بررسی تمامی رفتار های پیرامون خود میپردازد و جهت کنترل محیط اطرافش تلاش زیادی می کند و اگر نتواند بر محیط پیرامون خود تسلط یابد ترس و اضطراب زیادی به او وارد می شود.

در ریشه ‌یابی این ویژگی ، باید توجه داشت که علت اصلی این تلاش ها فقط حفظ آرامش خود است و با آگاه بودن به این نکته قادر خواهید بود به او کمک کنید تا انعطاف ‌پذیرتر بوده و با دیگران همکاری بیشتری داشته باشد.

توجه کنید که کودکان شخصیتی خالص و یکدست ندارند بلکه دارای ترکیبی از انواع ویژگی‌های رفتاری هستند. اما چنانچه بتوانید در شخصیت شناسی کودک الگوهای گفته شده را درک نمایید و بکار گیرید قادر خواهیم بود تا برخی از راه‌ حل‌ها را باهم ترکیب و عمل کنید.

شخصیت حساس

این افراد دارای ویژگی‌های رفتاری بسیار حساسی هستند وگرایش زیادی به مضطرب بودن و ترسو بودن دارند. این افراد نماد انسان‌های ترسو و یا خجالتی نیستند ، زیرا برخلاف محیط‌های اجتماعی، در خانه رفتارهای خوبی از خود نشان می دهند. باید گفت ظرفیت این نوع افراد و کودکان محدود می باشد. درنتیجه باید با این کودکان به حالتی آرامش ‌بخش رفتار کرده و با آموزش رفتارهای مطلوب به آن‌ها، قدم به قدم پیش رفت.

اگر در شخصیت شناسی کودک متوجه شدید که کودک تان ویژگی‌های رفتاری این چنینی دارد باید گفت به چنین کودکان، اگر از طریق ایجاد محیط رشد صحیح و امن کمک کنید، پیشرفت زیادی نشان می‌دهد و اعتماد به‌ نفس و شهامت لازم را کسب می ‌نماید. اما در مقابل اگر در برابر آنان انعطاف نشان دهید و تسلیم شوید از آن‌ها افرادی ترسو و مضطرب می سازید که به افسردگی گرایش زیادی دارند.

شخصیت در خود فرورفته یا کم واکنش

این نوع کودکان قادر به بروز احساسات شان نیستند و مایل ‌اند در خود فرورفته و به رؤیاپردازی مشغول شوند. علاوه بر آن در برخی از آنان هماهنگی کمی در اندام‌ های حرکتی دیده ‌شده اصطلاحاً به تنش عضلانی کم مبتلا هستند .

برای اینکه توجّه این کودکان جلب شود باید با صدای بلند با او صحبت گردد و فعالیت‌ها و حرکات بدنی در کنار صحبت با او از خود نشان داده شود. این گروه از کودکان معمولا در گوشه ‌ای می نشینند و چنین وانمود می‌ کنند که با خود مشغول بازی هستند و تمایل زیادی نسبت به تنها ماندن و بازی‌های انفرادی نشان می‌دهند.

چنانچه بتوانید آنان را از عالم خیال درونی‌ شان بیرون بیاورید و در برخورد با دیگران فرصت فرار به آن‌ها ندهید ، به افرادی بسیار خلّاق ، گرم ، دوست‌ داشتنی و به عبارتی پرورش ‌یافته تبدیل می شوند.

 

شخصیت بی‌دقت

کودکان دارای این نوع ویژگی‌های رفتاری بسیار حواس ‌پرت هستند به‌ طوری‌ که دیده شده گاهی راه همیشگی خودشان را هم گم می‌کنند، از اغلب شان به‌ عنوان فردی با اختلال کمبود توجّه و تمرکز شناخته می ‌شوند. این گروه از کودکان در توانایی ‌هایی مانند طرح‌ریزی و انجام فعالیت‌های متوالی مثل به خاطر آوردن محل قرار گرفتن اشیا دچار مشکل می شوند و در بزرگسالی نیز هیچ ‌گاه نمی‌توان روی آن‌ها به‌ عنوان یک دستیار یا همکار خوب و منظم حساب باز کرد ، چرا که مسیرهای رسیدن به یک هدف را با دقت  دنبال نمی‌کنند.

برای رفع مشکل این نوع افراد ، برخی از متخصصین توصیه می‌کنند که : «ما می‌توانیم با افزایش توانایی انجام فعالیت‌های متوالی از طریق اجرای یک سری تمرین‌های ویژه و بدون استفاده از دارو ، به این نوع کودکان کمک کنیم و درنهایت اگر احساس نیاز همچنان وجود داشت می ‌توان در کودکانی با سن بزرگتر از دارو درمانی تحت نظارت متخصّص مربوطه ، استفاده نمود ».

به سلامت فرزندان خود چقدر اهمیت میدهید ؟

برای مشاوره و شناخت بهتر شخصیت کودکان خود با من در ارتباط باشید