کودکان با ویژگی های شخصیتی منحصر به فرد خود به دنیا می آیند، هر کودکی ویژگی های متفاوتی دارد. حتی بین خواهر و برادرهایی که در یک خانواده بزرگ می شوند، تفاوت های فاحشی از نظر ویژگی های شخصیتی ممکن است وجود داشته باشد. همچنین در بین دوقلوهای همسان نیز ویژگی های متفاوتی وجود دارد.
تست شخصیت شناسی کودکان یعنی چه؟
در واقع شخصیت در معنای نظری خود به مجموع همه تفاوت های یک فرد با افراد دیگر اطلاق می شود و همه آنچه که به عنوان تمایز شناخته می شود، ویژگی های شخصیت اوست. انواع ویژگی ها و صفات مثل برون گرا بودن را می توان تحت عنوان شخصیت دسته بندی کرد. شخصیت در واقع مترادف با کلمه خلق و خو نیز بکار می رود که هر دو به یک معنا هستند و به مجموعه صفاتی اشاره دارند که فرد را از دیگران متمایز می کند.
با اینحال شخصیت کودکان توسط ژن های آنها مشخص می شود که حداکثر تا سن ۶ الی ۷ سالگی تا حد زیادی شکل گرفته است. و البته بقیه صفات شخصیتی با آنچه از خانواده و محیط می بیند و یاد می گیرد، شکل خواهد گرفت. به خصوص در دوره پیش دبستانی، تاثیرگذارترین عامل پس از خانواده، مدرسه مطرح می شود. کودک در این سن رفتارهای زیادی را می آموزد که در آینده از آنها تقلید خواهد کرد.
او با ارزیابی رفتارهای خود و واکنش های مربوط به این رفتارها، شروع به برداشتن گام های مهمی در شکل گیری شخصیت می کند. با این وجود برای اینکه بدانیم کودک ما چه شخصیتی دارد تا بتوانیم در تعامل با او بهتر عمل کنیم و ارزیابی درستی از نوع رفتار خود با او و برنامه ریزی هایمان برای آینده اش داشته باشیم، می توان از تست های شخصیت شناسی کودکان استفاده نمود.
تست های شخصیت شناسی کودکان معمولا توسط کادر متخصص در مراکز پزشکی کودکان چون کلینیک های کودک و نوجوان و … صورت می پذیرد که طی آن تست های شخصیتی از کودک گرفته می شود. برخی از تست های رایج شخصیت شناسی کودکان عبارتند از:
تست رورشاخ
این تست که برای همه گروه های سنی قابل استفاده است، یک روش رایج ارزیابی شخصیت فرافکنی است. این آزمایش شامل ۱۰ لکه جوهر متقارن است که دقیقا واضح نیستند. در طول درخواست، رابطه بین پزشک و بیمار به حداقل می رسد. پس از اینکه نظرات مورد به کلمه ثبت شد از تست دهنده خواسته می شود که آنچه دیده است را به او نشان دهد.
انواع مختلفی از تفسیر وجود دارد که پرکاربردترین سیستم امتیازدهی متعلق به Exner است. در واقع این آزمون برای درک و تجزیه و تحلیل ساختار شخصیت و فرآیندهای ذهنی فرد استفاده می شود.
شخصیت شناسی کودک یکی از مهم ترین رکن های تربیت فرزند
تست ادراک بر کودکان (CAT)
این آزمون به صورت جداگانه برای کودکان ۳ تا ۱۰ ساله استفاده می شود. آزمون با رویکرد فرافکنی شامل داستان هایی در مورد حیوانات است. لذا با هدف درک ساختارهای کودکان و واکنش آنها به مشکلات در رشد اعم از ارتباط کودک با اطرافیان، آگاهی از مکانیسم های دفاعی، ترس ها یا تعارضات و… انجام می پذیرد.
آزمون ادراک موضوعی (TAT)
آزمون TAT یک آزمون شفاهی است که به صورت انفرادی برای گروه های سنی مختلف انجام می شود. این آزمون نیز که رویکردی فرافکنانه دارد، شامل کارت هایی است که روی آن تصاویری وجود دارد. لذا طی آن درک ویژگی های شخصیتی افراد سنجیده می شود.
آزمون لوئیزا دوس (luisa duss)
آزمون luisa duss نیز یک آزمون شفاهی است که به صورت جداگانه گرفته می شود و شامل داستان های روانکاوانه است. داستان هایی که ناتمام مانده اند و می بایست کودک آنها را تکمیل کند. این آزمونی است که به درک ساختار و واکنش آنها و دست یابی به سرنخ هایی در مورد دنیای درونی کودک می انجامد.
آزمون MMPI
یکی دیگر از آزمون های شخصیت شناسی کودکان آزمون چند وجهی مینه سوتا یا MMPI است که هدف آن ارزیابی عینی سازگاری و اجتماعی فرد است. این آزمون نیز برای گروه های سنی مختلف استفاده می شود و طی آن می توان به نشانه های بیماری روانی یا اختلالات شخصیت پی برد. همچنین این آزمون چیزی در حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت به طول می انجامد.
تست واژگان تصویری پی بادی (PPVT)
آزمون PPVT شخصیت شناسی کودکان آزمونی است که برای اندازه گیری رشد کلامی کودک به کار می رود. این شامل ۵۰ کارت با هشت تصویر در هر کارت است. هیچ محدودیت زمانی برای پاسخ به موارد وجود ندارد. برای افراد ۲.۵ تا ۱۸ سال اعمال می شود و یک تست فردی است و در یک جلسه برای یک نفر انجام می شود. طی آن از فرد خواسته می شود که تصویر مورد نظر را از چهار تصویر موجود در دو طرف کارت نشان دهد.
تست درک کلمه peabody
آزمون تست درک کلمه،از آزمون های شخصیت شناسی کودکان شامل ۱۵۰ تصویر است که از کودک خواسته می شود تا با دیدن تصویر آن را تعریف کند. سن رشد زبان با توجه به تعداد خطوط تعیین خواهد شد. برای کودکان ۲ الی ۱۲ ساله این یک تست عملکرد فردی است.
تست تکمیل جمله Beier
تست تکمیل جمله یکی از تکنیک های تشخیص فردی و آزمون های فرافکنی است. این آزمونی برای درک احساسات و افکاری است که فرد نمی تواند آنها را به اشتراک بگذارد. فرد در این آزمون، علایق، نگرش ها، خواسته ها، انتظارات، گرفتاری ها و… خود را با نحوه تکمیل جملات غایب بیان می کند. لذا افکار و احساسات خود را بیان می کند. این تست زمانی گرفته می شود که بخواهید اطلاعاتی در مورد دنیای درونی فرد به دست آورید.
تست آدمک گودیناف Goodenough-Harris
تست آدمک گودیناف با هدف اندازه گیری رشد ذهنی افراد، اطلاعاتی در مورد سطح توانایی های عمومی کودکان خردسال ارائه می دهد. در واقع این تست شخصیت شناسی کودکان یک تست نقاشی است و اطلاعات مهمی در تعیین عقب ماندگی ذهنی می دهد، اما این تست نباید هنگام تصمیم گیری در مورد فردی استفاده شود. این یک آزمون زمان بندی شده نیست و برای کودکان ۴ تا ۱۴ سال اعمال می شود. طی این تست از کودک خواسته می شود که روی یک تکه کاغذ خالی تصویر یک انسان را بکشد که بعد مورد ارزیابی تصویری قرار می گیرد.
تست با درخت کشیدن
سرنخ هایی در مورد سطح رشد، هوش، وضعیت عاطفی و تعارضات فرد می دهد. این آزمون شخصیت شناسی کودکان آزمونی است که به صورت تصویری ارزیابی می شود.
پرسشنامه شخصیت 16PF
روشی است که ۱۶ ویژگی اصل شخصیت و ۵ گرایش کلی شخصیت را می سنجد. در محدوده سنی ۱۱ تا ۲۲ سال اعمال می شود.
در این مقاله ما به 11 تست شخصیت شناسی کودکان اشاره کردیم که البته مباحث گسترده تری دارند و در مقاله های بعدی توضیح داده خواهد شد.