اضطراب در کودکان
احساس اضطراب بخشی طبیعی از زندگی به ویژه در مراحل رشد و یادگیری میباشد. اما اضطراب بیش از حد میتواند تاثیر مخربی بر زندگی داشته باشد. تحت تاثیر این احساس، کودک شروع به اجتناب از موقعیت های دشوار، درگیری و ناامیدی میکند. از هر ۳ نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار اختلال اضطراب میشود و در صورت عدم درمان میتوانند منجر به افسردگی شوند. در واقع حالت عصبی و اضطراب هم توسط بزرگسالان و هم در کودکان تجربه میشود. منشا آن از قشر جلوی مغز (قشر پیش پیشانی)میباشد. جایی که ما مشکلات را حل میکنیم و موقعیت های مختلف را تصور میکنیم.
قشر پیش پیشانی جایی است که کودک فکر میکند: اوه، اگر من خراب کنم چه؟ اگر کسی مرا بدزدد چه؟ اگر من جلوی تمام بچه های کلاس چیزی اشتباه بگویم چه؟ و… یا والدین فکر‌میکنند که اگر فرزندم مریض شود چه؟ اگر در راه مدرسه اتفاقی برایش بیافتد چه؟ و… اصولا در اضطراب هر چیزی را تصور میکنیم که ممکنه اتفاق بیافتد. مثل فیلم های ترسناک کوتاه در سر ما ظاهر میشود. این پیام های خطر توسط آمیگدال، بخش ابتدایی مغز در مقایسه با قشر جلوی مغز دریافت میشود. با دریافت سیگنال، سیستم حفاظتی را روشن میکند و با انتقال بیشتر سیگنال ها، بدن به حالتی میرسد که گویی توسط یک خرس گریزلی مورد حمله قرار گرفته باشد.
از اینرو سیستم دفاعی به گونه ای طراحی شده است که شما را از هر موقعیت خطرناکی که در آن قرار میگیرید خارج کند. اما آمیگدال نمی تواند تفاوت بین خطر واقعی و خیالی را تشخیص دهد. همچنین مشکل اضطراب مدرن این است که چیزی برای مبارزه وجود ندارد. این فقط ترس ماست که ممکنه اتفاق بیافتد. ما در مورد آن بسیار فکر میکنیم و حتی جزئیات را تصور میکنیم که ممکنه چگونه اتفاق بیافتد. اینجاست که علائم فیزیکی شروع میشوند و سرخ میشویم، دچار تنش شده و شروع به لرزیدن میکنیم و…
لذا وقتی این حالت را در بدن حس کردیم با خود میگوییم چه وحشتناک، چه اتفاقی دارد برای من می افتد؟ و آمیگدال بیچاره میگوید: بله، بله شما در خطر هستید و آنچه از آن میترسیدید اتفاق می افتد! این روند میتواند واقعا دراماتیک باشد. اما بسیاری از کودکان و والدین از آن آگاه نیستند. آگاهی از فرآیندهایی که در بدن در حال انجام است به کاهش سطح اضطراب کمک میکند. این اولین چیزی میباشد که باید به والدین و فرزندان آموزش داد.
نکاتی که باید والدین بدانند
والدین نگران تاثیر زیادی بر روی فرزندان دارند. خانواده های مضطرب در مورد خطر و اتفاقات بدی که ممکن است رخ دهد زیاد صحبت میکنند. آنها دنیا را مکانی خطرناک میبینند. چنین والدینی برای کودک الگو میشوند. یک فرزند والدین مضطرب، درست مانند آنها میتواند دائما به دنبال اطمینان باشد و بارها و بارها بپرسد: مامان مهد کودک دنبال من میای؟ یا اگر یک نوجوان است ممکنه رفتارهای نگران کننده شما در او تاثیر بگذارد و مثلا با کوچکترین دردی احساس کند مریض شده است. لذا والدین باید از خود بپرسند که آیا من کاری انجام می دهم که باعث افزایش اضطراب در کودکانم شود؟
وقتی بارها و بارها از بیرون به کودک اطمینان میدهیم، به او فضایی برای ایجاد اعتماد درونی نمی دهیم. اغلب در خانواده های مضطرب، کودکان به خود و صدای درونی خود اعتماد ندارند و این تا بزرگسالی ادامه مییابد. کودکان مضطرب بزرگ میشوند تا به والدینی مضطرب تبدیل شوند. لذا اگر کودک بارها و بارها سوال میپرسد، از او دعوت کنید تا پاسخ را در درونش بیابد. اینگونه است که ما اعتماد درونی را در او ایجاد میکنیم. به لطف او یک بزرگسال میتواند اگر مشکلی پیش آمد به خودش بگوید: بسیار خب، اوضاع بد است اما من میتوانم آن را تحمل کنم.
یکی دیگر از رفتارهای اضطرابی در خانواده ها دوری از چیزهای معمولی میباشد تا با احساس ناخوشایندی مواجه نشوند. اگر ترن هوایی را دوست ندارید، خوب هستید. اما اگر دوست ندارید با غریبه ها صحبت کنید چه؟ یا اصلا نمی خواهید جواب معلم را در مدرسه بدهید یا در مدرسه حاضر شوید چه؟ فرزند چنین والدینی از فعالیت هایی که در آنها باید مستقل عمل کند، امتناع می ورزد. او می گوید: نمی خواهم، خسته کننده است! با اجتناب مداوم از موقعیت های خاص، از اضطراب پیروی میکنیم که البته در کوتاه مدت احساس بهتری داریم اما در بلند مدت الگوهای رفتاری را در موقع اضطراب حفظ میکنیم. لذا اینگونه است که بی نظمی و مشکل اضطراب در کودکان شکل میگیرد.