آنیکو فاژی یا عادت ناخن جویدن کودکان یکی از پرتکرارترین سؤالات والدین است که امروز راجع به این موضوع توضیحاتی را خدمتتان ارائه خواهم داد. لطفاً این محتوای آموزشی را تا پایان مطالعه کنید.
امروز می‌خواهیم این پدیده رایج را با یک زاویه نگاه دیگری موردبررسی قرار دهیم که شاید کمتر به آن پرداخته‌شده است.
ناخن جویدن شروعی پنهان دارد و والدین معمولاً نمی‌توانند دقیقاً به مشاور بگویند که اولین بار کی شاهد این اتفاق در کودک خود بوده اند و به‌طور غالب زمانی هم که برای درمان مراجعه می‌کنند چند ماهی از ناخن جویدن کودک گذشته و کلی با او سروکله و زده‌اند تا بلکه مانع ناخن جویدن او شوند و قطعاً موفقیتی هم نداشته‌اند.
این رفتار آزاردهنده معمولاً سه علت رایج دارد:
علت اول اضطراب است. این علت آشناترین علتی است که عموماً همه از آن اطلاع دارند و حتی اگر در فضای مجازی راجع به ناخن جویدن کودکان جستجو شودمعمولابه عنوان اولین علت معرفی خواهد شد. اینکه کودک به علل مختلفی دچار اضطراب شده است و ناخن جویدن را شروع کرده و دقیقاً به همین دلیل والدین در جلسات مشاوره عموماً اذعان می‌کنند که کودکشان در حال حاضر دیگر اضطرابی ندارد ولی همچنان عادت ناخن جویدن را ادامه می‌دهد.
دومین علت الگوبرداری یا یادگیری مشاهده‌ای است که معمولاً کودکان از یکدیگر و یا بزرگ‌سالان این کار را تقلید می‌کنند. بسیار مهم است که بدانیدمتاسفانه عادت ناخن جویدن در بین بزرگ‌سالان هم رایج بوده و ازآنجاکه کودکان در محیط‌های دیگری مانند مهدکودک و مدرسه هم رفت‌وآمد دارند احتمال این الگوبرداری بالاتر هم خواهد رفت.
سومین علت ناخن جویدن نمایشی است. جالب است بدانید که گروهی از کودکان ناخن جویدن خود را به این شکل آغاز کرده‌اند که نا هوشیارانه احساس می‌کنند با این کار توجه بیشتری از والدینشان دریافت می‌کنند فرقی ندارد که این توجه مثبت باشد یا منفی درهرصورت بعدها این کار را به‌صورت خودکار و دقیقاً در موقعیت‌هایی که نیاز به جلب‌توجه دارند تکرار خواهند کرد. تأکید می‌کنم که در این موارد ناخن جویدن به نظر غیرانتخابی می سد و خودشان متوجه نیستند که ناخن جویدن را به‌عنوان ابزاری برای گرفتن توجه از والدین به کار می‌برند
تاکنون سه عامل رایج برای عادت ناخن جویدن در کودکان را نام بردیم:
ناخن جویدن اضطرابی
ناخن جویدن الگوبرداری شده
و ناخن جویدن نمایشی
هرکدام از سه نوع بالا علت اصلی این عادت باشد فراموش کردن آن حداقل ۳ ماه زمان خواهد برد یعنی کودکان به‌ندرت این عادت خود را درزمانی کمتر فراموش می‌کنند و مهم‌ترین وظیفه شما در این سه ماه اول، پیدا کردن موقعیت‌هایی است که ناخن جویدن اتفاق می‌افتد؛ بنابراین بهتر است برای خود یک چک‌لیست تهیه کنید و بدون اینکه کودک متوجه شود به‌طور روزانه موارد زیر را یادداشت کنید:
کودک در چه زمانی از روز این کار را انجام می‌دهد؟
قبل یا بعد از ناخن جویدن مشغول چه‌کاری بوده است؟
چه اتفاق مهمی علت احتمالی شروع ناخن جویدن در آن لحظه به نظرمیرسد؟
اگر این چک‌لیست روزانه تهیه نشود معمولاً درمانگران نمی‌توانند کار مؤثری برای ترک عادت کودک انجام دهند
البته گروهی از والدین می‌گویند که به‌صورت موقتی از طریق تشویق یا تنبیه، مانع ناخن جویدن کودک خود شده‌اند اما اگر علت اصلی پیدا نشود ناخن جویدن تبدیل به رفتارهای عادتی دیگری خواهد شد بنابراین به نظر می‌رسد که ناخن جویدن کنترل‌شده است اما رفتارهای تکراری و ناراحت‌کننده دیگری مثل انواع وسواس‌ها یا حتی بازی‌های جنسی با خود آغاز خواهد شد پس بهتر است دنبال راهکارهای سریع نباشیم و تلاش کنیم تا این موضوع را به‌صورت کاملاً علمی از بین ببریم.
در سه ماه اول شروع این عادت، از دستور دادن مستقیم به بچه یا هرگونه نهی کردن مستقیم او تا به‌سرعت ناخن جویدن خود را متوقف کند، به‌شدت پرهیز کنید چراکه من بنابه تجربه سالها مشاوره، حتی یک مورد را نداشته‌ام که اصرار کردن و تکرار زیاد والدین این کار را به‌طور کل متوقف کرده باشد اما مراجعین زیادی بودند که اتفاقاً اصرار والدین باعث کند شدن روند درمان شده است.
اگرچه اشاره مستقیم به این موضوع به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود اما می‌توانید حواس کودک را از این کار منحرف کنید. البته این حواس‌پرت کردن باید درست انجام شود نه اینکه خود بچه دقیقاً متوجه باشد که
والدینم دارند تلاش می‌کنند تا حواسم را از ناخن جویدن پرت کنند!
معمولاً بعد از گذشتن سه ماه اگر ناخن جویدن متوقف نشده باشد این ناخن جویدن به هر علتی که ایجادشده، دیگر به‌صورت یک کار عادتی درخواهد آمد که هر موقع کودکان احساس بی‌حوصلگی و کسالت می‌کند طوری که گویی زمان برای او به‌کندی می‌گذرد، اولین روشی که برای مشغول کردن خود به کار خواهد گرفت ناخن جویدن است. چراکه آرامش نسبی از این ناخن جویدن حاصل می‌شود.
بنابراین بعد از ۳ ماه موضوع اصلی، اضطراب، نمایش یا تقلید کردن نمی باشدوبه تبع آن روند درمان هم سخت‌تر پیش خواهد رفت.
کودکانی که علت ناخن جویدن آن‌ها اضطرابی است معمولاً به دودسته تقسیم می‌شوند:
اول کودکانی که گویی با ژن اضطراب به این دنیا متولدشده‌اند و معمولاً نسبت به هم‌سن و سالهای خود در موقعیت‌های جدیدی که در زندگی تجربه می‌کنند، بیشتر از بقیه نشانه‌های اضطرابی خواهند داشت. معمولاً این کودکان متعلق به خانواده‌هایی هستند که حداقل یکی از والدینشان نشانه‌های اضطرابی جدی دارد. در مورد این کودکان هر نوع ایجاد اضطراب کار درمان ناخن جویدن را سخت‌تر خواهد کرد.
ترساندن کودک، تهدید کردن، تنبیه یا جملاتی مثل‌اینکه:
اگر ناخن‌هایت را بخوری مریض می‌شوی…
باید تو را به بیمارستان ببریم …
کلی سرم و آمپول لازم داری…
یا اگر دست از ناخن جویدن نکشی مامان از خانه می‌رود و دیگر برنمی‌گردد …
اگر ببینم که دوباره دست در دهان‌داری تلویزیون را از تو خواهم گرفت …
یا هر جملات مشابه دیگر …
می‌تواند تب اضطراب کودک را بالابرده و درواقع به نظر می‌آید که والدین عامدانه عادت ناخن جویدن را استوارتر می‌کنند.
البته من مراجعی داشتم که از این تهدیدها استفاده کرده بود و از روش خودت ابراز رضایت می‌کرد و می‌گفت ناخن جویدن بچه به‌طور کل قطع‌شده اما بعد از یک مدت بسیار کوتاه دوباره با من تماس گرفت که حالا فرزندش دچار عادت دیگری مثل خود مالی شده و این کار اضطراب زیادی را برای خانواده به همراه آورده است.
نوع دیگر اضطراب مادرزادی نیست بلکه کودک به جهت نوع فرزند پروری والدین، دچار اضطراب شده است.
زمانی که خواسته‌های والدین و سمت‌وسوی فرمان‌هایشان به‌هیچ‌عنوان تطابقی با تیپ شخصیتی کودک نداشته باشد، اضطراب را در او به وجود می‌آورد. معمولاً والدین یکسری از برنامه‌ها و کارها را که مناسب و مصلحت فرزند خود می‌دانند، در مورد او مورداجرا قرار می‌دهند اما ازآنجاکه آگاهی از ترجیحات شخصیتی و نیز اجتناب‌های شخصیتی خاص فرزند خود ندارند منشأ اضطراب در او می‌شوند.
یک مثال بسیار ساده و پیش‌پاافتاده، کودکان درون‌گرایی هستند که به اصرار والدین باید در اجتماع، نمایشی برون‌گرایانه از خود داشته باشند ولی چون این موضوع تطابقی با سرشت شخصیتی آن‌ها ندارد باعث اضطراب خیلی زیادی در این بچه‌ها شده و درحالی‌که این موضوع تنها یک بعد از ابعاد ویژگی شخصیتی کودک را نشان می‌دهد، حداقل سه بعد دیگر شخصیتی در کودکان قابل‌احصا است که بی‌توجهی به آن‌ها آسیب‌هایی را برای کودک به ارمغان خواهد آورد.
بنابراین روش علمی و خردمندانه شناخت ویژگی‌های شخصیتی کودکان است تا بتوانیم تعامل خود را با آن‌ها به صورتی درست تنظیم نماییم.
کودکانی که ناخن جویدن خود را به جهت توجه‌طلبی انجام می‌دهند، عموماً از یک تعامل ناکارآمد با والد خود یا مراقب اصلی رنج می‌برند.
به این معنا که به دلایل مختلف، شاخص دل‌بستگی بین والد و کودک که شاخصی تعیین‌کننده‌ای است، بین این والد و این کودک آسیب‌دیده و نیاز به ترمیم و پانسمان دارد؛ بنابراین در این موارد بنا به تشخیص درمانگر سبک تعاملی والد و کودک باید اصلاح شود و درمانگر به‌هیچ‌عنوان سراغ درمان ناخن جویدن کودک نمی‌رود و بیهوده وقت مراجع و خودش را به هدر نخواهد داد.
اصولاً آسیب ناخن جویدن بسیار کمتر از آسیبی است که ما به خاطر تعامل ناکارآمدی که با فرزندمان داریم، متحمل خواهیم شد. پس درمان شاخص دل‌بستگی از طریق رویکردهای علمی مانند تعامل والد کودک آیبرگ می تواندروند درمان را سرعت بیشتری ببخشد.
زمانی که تعامل والد کودک در این رویکرد اصلاح شد که حداقل یک ماه زمان نیاز دارد، متناسب باسن کودک می‌توان برای ترک عادت ناخن جویدن با خود کودک صحبت کرد و باعث جلب همکاری او شد؛ اما تا قبل از اصلاح این شاخص دل‌بستگی، نصیحت کردن، تشویق کردن و روش‌های دیگر معمولاً جوابگو نخواهد بود.
دوستانی که علاقه‌مند هستند راجع به رویکرد درمانی تعامل والد کودک آیبرگ اطلاعات بیشتری حاصل کنند می‌توانند از طریق پیام‌رسان‌ها با ما در ارتباط باشند.
پیشنهاد می‌کنم که شخصیت شناسی کودکان و شناخت ویژگی‌ها و ترجیحات آن‌ها را جدی گرفته تا آستانه پذیرش و آگاهی شما نسبت به رفتارها و انتخاب‌های فرزندتان گسترده‌تر شود و درنتیجه تعامل کم‌هزینه‌تری را با نورچشمی خود تجربه کنید.
دوستان در دورهٔ والدگری شخصیت مدار دقیقاً همین هدف دنبال می‌شود یعنی با استفاده از آزمون‌های معتبر روان‌سنجی کد شخصیتی مادر و کد شخصیتی کودک را به دست می‌آوریم و نحوهٔ ارتباط والد و کودک را بر اساس این دو کد شخصیتی آماده و به والدین آموزش می‌دهیم لذا محتوای آموزشی برای هر خانواده منحصربه‌فرد خواهد بود.
خوشبختانه نظرسنجی‌ها نشان داده که اکثر والدینی که این دوره را گذرانده‌اند ابراز رضایت کرده‌اند و لذا این دوره برای تمام خانواده‌ها اعم از خانواده‌هایی که با فرزندشان مشکل‌دارند و یا مشکلی ندارند ولی علاقه‌مند هستند که یک فرزند پروری اصولی را تجربه کنند، مفید و مؤثر خواهد بود.
محتوایی که مطالعه کردید کاملاً تخصصی و منحصر به این سایت می‌باشد و از هیچ منبع دیگری کپی نشده است.
برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ دوره‌های والدگری شخصیت مدار از طریق پیام‌رسان‌ها با ما در ارتباط باشید
0۹۳۵۲۵۲۴۶۰۳
0۹۹۱۲۰۱۲۳۷۰
دکتر مریم عیسی زاده
متخصص شخصیت شناسی کودکان و نوجوانان