راهکارهایی برای راحت بیان کردن مسائل جنسی به کودکان
صرف نظر از سن کودک، چه سه ساله یا سیزده ساله و در هر مرحله از رشد کودک چه پیش دبستانی یا نوجوانی، هر پدر و مادری ممکن است در مرحله خاصی از زندگی خود با سوالات جنسی از سوی دختر یا پسر خود مواجه شوند. این سوالات با توجه به سن، سطح بلوغ و کنجکاوی کودک متفاوت است.
سوالاتی چون بچه چگونه بوجود می آید؟ نوزاد چگونه به دنیا می آید؟ چرا دختر و پسر با هم فرق دارند؟ نقش پدر در شکل گیری نوزاد چیست؟ و از این دست سوالات که خانواده ها با آن مواجه می شوند. لذا از آنجایی که بسیاری از کودکان بر این باورند که پاسخ این سوالات را در خانواده خواهند یافت، در پرسیدن از والدین دریغ نمی کنند. از اینرو می توان با شناخت راه های اصولی آموزش مسائل جنسی به کودکان و آموزش تفاوت جنسی به کودکان، به این سوالات پاسخ داد.
خانواده ها مدام به این فکر می کنند که در مورد مسائل جنسی، چه زمانی و چگونه به فرزندانشان آموزش بدهند. بسیاری از والدین موافق هستند که باید در مورد جنسیت و تولید مثل به کودک اطلاعات داده شود، اما تعداد کمی از آنها می دانند که چگونه این اطلاعات را بدهند. لذا بسیاری از خانواده ها ترجیح می دهند در این خصوص سکوت کنند.
برخی از مادران به دلیل اینکه در این زمینه آموزش ندیده اند و نمی دانند به فرزندان خود چه بگویند از مطرح کردن این موضوع اجتناب می کنند. اگر کودک سوالی بپرسد فکر می کنند با چند کلمه کنجکاوی کودک را برطرف می کنند. برخی از مادران نیز آمادگی پیدا مي کنند که به همه سوالات کودک پاسخ دهند اما با اینحال نمی دانند از کجا و چگونه گفتگو را شروع کنند. بنابراین منتظر روزی هستتد که کودک سوال کند تا توضیحات لازم را بدهند.
با اینحال کاملا طبیعی است که کودک به اطلاعات در مورد مسائل مربوط به جنسیت نیاز داشته باشد. در مورد مسائل جنسی کنجکاو شود و برای ارضای کنجکاوی خود سوال بپرسد. نگرانی یا ترس از رشد جنسی کودک، نگفتن آن به خانواده یا یکی از بستگان و نداشتن کسی که در این زمینه مشورت کند، مشکلات زیادی را برای کودک ایجاد می کند.
در واقع مسائل جنسی و مسئله جنسیت اصلا موضوعی نیست که از آن ترسید. صحبت کردن یا سوال پرسیدن در مورد آن نه شرم آور است، نه گناه و نه تابو محسوب می شود. کودک باید بتواند مانند هر موضوع دیگری در مورد جنسیت از پدر و مادرش سوال بپرسد و پاسخ مناسبی بگیرد.
با کمک این پاسخ ها کودک اطلاعاتی در مورد بدن، سلامت و رشد جنسی خود خواهد داشت و می تواند از نگرانی ها و ترس های خود خلاص شود. همچنین مادر یا پدر به کمک سوالاتی که از کودک می پرسند، متوجه ناراحتی او می شوند و سعی می کنند با اطلاع رسانی به او آرامش دهند و در غیر اینصورت کمک گرفتن از پزشک متخصص یا روانشناس و مربی کارساز است. با این وجود در بیشتر مواقع رویکرد مثبت خانواده برای رفع مشکلات جنسی کودک کافی خواهد بود.
اما آیا آموزش جنسی باید توسط مادر به کودک داده شود یا پدر؟ این سوالی است که غالب خانواده ها دارند. بطور کلی بهترین گفتگو در مورد جنسیت، بین مادر و دختر یا پدر و پسر است. اما در برخی خانواده ها دیده می شود که پدر خجالتی تر از مادر رفتار می کند و برای اینکه اقتدارش متزلزل نشود، تربیت و ِآموزش جنسی را به مادر محول می کند.
اما پدر می بایست با صرف نظر از علت امتناع خود در مواردی که مادر برای آموزش مسائل جنسی یا آموزش تفاوت جنسی به کودک ناکافی است، فرزند خود را روشن کند و توضیحات لازم را به او بدهد.
به گفته بسیاری از کارشناسان جهل جنسی ریشه بسیاری از اختلالات روانی است. به همین دلیل باید کودکان را به بهترین شکل در مورد جنسیت آگاه کرد و آموزش های لازم را به آنها داد. کودک باید بتواند براحتی در مورد زندگی جنسی در خانه صحبت کند و آموخته های خود را از دوستانش با والدین خود در میان بگذارد.
چراکه ممکن است آنچه از محیط خود می آموزد همیشه کامل و صحیح نباشد. دانستن اینکه این اطلاعات توسط چه کسی به کودک ارائه می شود، اصلاح اطلاعات اشتباه و تکمیل اطلاعات گفته نشده به کودک از وظایف والدین است. البته این نیازمند یک ارتباط دوسویه قوی و صمیمی بین کودک با والدین است تا آنها بتوانند راجب هر موضوعی صحبت کنند.
لذا آنهایی که با خانواده یا دوستان خود درمورد مسائل جنسی آموزش نمیبینند از کتاب ها، مجلات، بروشورها و تصاویر مربوط به تمایلات جنسی نیز بهره مند می شوند. در این صورت کنترل منابع مورد استفاده و بررسی نشریات مورد استفاده کودک برای خانواده ضروری است. اطلاعات برخی از نشریات ممکن است توسط کارشناسان ساخته نشده باشند یا ممکن است حاوی اطلاعات نادرست، ناقص یا ترسناک باشند. همچنین ممکن است کودک برای یافتن نشریه ای که دقیق ترین اطلاعات را ارائه می دهد به راهنمایی خانواده خود نیاز داشته باشد.
هرچه نقش خانواده در آموزش مسائل جنسی مهمتر باشد، زمان بندی آن اهمیت بیشتری دارد. سن یا دوره مشخصی برای افشای جنسیت وجود ندارد. هرزمان که کودک به موضوع علاقه مند باشد، می توان آنها را مطلع کرد منتها به شرطی که متناسب با سطح رشد و بلوغ کودک باشد.
هیچ نظریه ای وجود ندارد که بگوید آموزش مسائل جنسی باید در این سن یا در این مرحله رشد انجام شود. آموزش جنسی اطلاعاتی است که از بدو تولد شروع می شود و تا نوجوانی و حتی طول زندگی ادامه می یابد. لذا آموزش نابهنگام مسائل جنسی ناخوشایند خواهد بود و ممکن است حاوی جزئیاتی باشد که برای سطح بلوغ کودک نامناسب باشد. لذا دیر یا زود ارائه دادن آموزش مسائل جنسی می تواند مخرب باشد و کودک را دچار مشکلاتی چون رشد جنسی نامطلوب بکند.
بسیاری از مشکلات روانی در نوجوانی از عدم آگاهی کودک در مورد جنسیت خود، ویژگی های جنسیتی و رشد جنسی ناشی می شود. مانند هر زمینه ای، ناآگاهی در مورد تمایلات جنسی، زمینه بسیاری از مشکلات روانی را ایجاد می کند.
کشف زودهنگام مشکلات مربوط به جنسیت منجر به حل زودهنگام آنها می شود و کودک را از افسردگی روانی نجات می دهد. مشخص شده که مشکلات مربوط به جنسیت، ریشه بسیاری از مشکلات است. مانند ناتوانی در ایفای نقش مناسب با جنسیت خود، عدم امکان دوستی با یک دختر یا دوست پسر، عدم توانایی در حفظ روابط زن و شوهر، ناتوانی در تنظیم روابط مادر و فرزند یا پدر و فرزند و… بنابراین کودکان، جوانان و حتی بزرگسالان باید در مورد جنسیت، رشد جنسی و زندگی جنسی متناسب با نیازهای خود آموزش ببینند.
علاوه بر آنچه گفتیم که در بتن آن نکاتی وجود داشت که هر یک می تواند راه های اصولی آموزش مسائل جنسی به کودکان و آموزش تفاوت جنسی به کودکان را نشان دهد، باید به کودکان توضیح داد که وقتی تغییراتی مانند بزرگ شدن سینه در دختران، فرم پیدا کردن باسن، پرمویی، قاعدگی، تغییراتی مانند کلفت شدن صدا در پسران، رشد اندام تناسلی و رشد مو و… ایجاد می شود به دلیل رشد هورمونی است و علاقه به جنس مخالف در دوران نوجوانی طبیعی است.
بنابراین باید از نگرانی نوجوان در مورد تغییرات بدن خود جلوگیری کرد تا خود را ناهنجار و افسرده تصور نکند. از اینرو باید شرایطی را محیا کرد که وقتی کودکان به سن بلوغ می رسند، تشویق شوند تا در مورد سلامت جسمانی، نظافت و بهداشت سوال بپرسند.
همچنین آموزش به آنها برای مراقبت درست از بدن خود، آشنا کردن آنها با حریم شخصی و خصوصی، آموزش نه گفتن در مواقعی که احساس خطر یا سوء استفاده وجود دارد، آموزش دادن با مطالعه کتاب، بی پاسخ نگذاشتن سوالات جنسی آنها، آموزش اسم اندام تناسلی کودک در زمان و مکان مناسب مثل زمان حمام کردن او و… می تواند از راه های اصولی آموزش مسائل جنسی به کودکان و آموزش تفاوت جنسی به کودکان تلقی شود. با اینحال آموزش مسائل جنسی باید رشد جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودک را تکمیل کند و تضمین نماید که او به عنوان فردی سالم و شاد جایگاه خود را در جامعه پیدا می کند.