رشد هیجانی کودک | همه آنچه باید بدانید

فرد در طول زندگی خود تحت تاثیر محرک های ناشی از محیط، احساسات مختلفی را تجربه میکند. برآورده شدن یا عدم رفع نیازهای فیزیولوژیکی و روانی کودکان باعث ایجاد برخی هیجانات در آنها میشود. عواطف نقش اساسی برای اجتماعی شدن دارند. همینطور احساسات در هر مرحله از زندگی، همراه با یادگیری و بلوغ متفاوت میباشد. احساس را میتوان به عنوان تاثیراتی تعریف کرد که یک شیء، رویداد یا شخص خاص در دنیای درونی فرد ایجاد میکند. فرد در طول زندگی خود تحت تاثیر محرک های ناشی از محیط، احساسات مختلفی را تجربه میکند. و رشد هیجانی و عاطفی نیز که تاثیرات دنیای بیرونی و درونی کودکان در مواجهه با اینکه آیا رویدادی برای آنها خوشایند است یا نیست میباشد. با اینحال رشد هیجانی در کودک ابتدا با محبت و خشم و ترس شروع میشود و به تدریج در بزرگسالی توسعه مییابد.

در روزهای اول زندگی، نوزادی که تغییر میکند و تغذیه میشود، احساس لذت میکند. اما با رشد، رفع نیازهای جسمانی او به تنهایی برای احساس لذت کافی نخواهد بود. کودک میخواهد در دامان مادرش باشد، مورد محبت قرار گیرد، نوارش شود و گرمای مادرش را احساس کند. نوزادان نیز آن را احساس میکنند. در واقع نوزادان اندکی پس از تولد، علاقه، استرس در مقابل درد، خشم، تعجب، شادی، ترس، غم و کمرویی را در شش ماه اول تجربه میکنند. آنها احساس همدلی، حسادت، شرم را در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی و احساس گناه، غرور و شرم را در ۳۰ تا ۳۶ ماهگی تجربه میکنند که نشان از رشد هیجانی و عاطفی آنها دارد.

در پایان ۱ سالگی مشخص میشود که نوزادان ظرفیت عاطفی گسترده ای دارند و احساسات خود را به روش های مختلف ابراز میکنند. خشم کودکان در حدود ۱ سالگی نشان میدهد که از واکنش عاطفی و هیجانی برای رسیدن به خواسته های آنها استفاده میشود. بنابراین عواطف اولیه ابراز شده توسط کودکان در ارتباط با اهداف و نتایج مطلوب شکل یافته است. همچنین از بدو تولد تا هشت سالگی، کودکان هفت درک اساسی از رشد هیجانی دارند. اینها به ترتیب اعم از کنش ها و واکنش های هیجانی، ظهور احساسات در موقعیت های مختلف، استفاده از احساسات به عنوان پایه ارتباط بین افراد دیگر، استفاده از مدل ها و روش های مختلف برای بیان احساسات، تعامل با رویدادها و افراد مختلف میباشد.

واکنش های عاطفی در کودکان از بدو تولد تا 12 سال

_ خنده

_ گریه کردن

_ ترس

_ خشم

_ سرسختی

_ حسادت

_ پرخاشگری

نحوه رفتار با کودک در جهت رشد هیجانی

برخورد والدین با کودک خود به شیوه ای اطمینان بخش، حمایتی و مدارا، ایده آل ترین شکل تعامل برای رشد هیجانی کودک میباشد. والدین باید با نظارت بر فرزندان و حساس بودن نسبت به علایق و نیازهای کودک تعامل برقرار کنند. برای والدینی که به طور مثبت از رشد هیجانی (رشد عاطفی) فرزندان خود حمایت میکنند، مهم است که مراحل رشد هیجانی آنها را بشناسند و آنها را به عنوان افرادی منحصر به فرد بپذیرند. محبت بی قید و شرط، همدلی و بردباری که والدین به فرزندانشان ارائه میدهند، فرزندانشان را قادر میسازد تا ساختار شخصیتی مستقل و کنترل شده درونی را پرورش دهند.

رشد هیجانی در دوران نوجوانی

گرانویل استنلی هال (Granvil stanly hall)، روانشناسی که به خاطر کارهایش در مورد نوجوانی شناخته میشود، استدلال میکند که کودک در دوران نوجوانی شخصیت کاملا جدیدی پیدا میکند. به گفته هال، این تغییرات نتیجه بلوغ جنسی، یعنی منشأ بیولوژیکی است. هال این دوره را به عنوان دوره طوفان و تنش شدید توصیف میکند. به گفته وی جوان در این مرحله فردی عاطفی، ناپایدار و فاقد ادراک است.

رایج ترین اشکال هیجان در دوران نوجوانی

_ ترس

_ اضطراب

_ خشم

_ ناراحتی های عاطفی

_ مشکلات روانی

با اینحال بسیاری از متخصصان علم روانشناسی بر این باورند که رشد هیجانی در نتیجه بلوغ و یادگیری شکل میگیرد و هیچ کدام به تنهایی اثربخش نیست. کودک از طریق سیستم حسی خود، از محیط به عنوان یک نیروی بیرونی تاثیر میپذیرد و سپس با قوه ادراک و نیروی عاطفی خود آنها را به احساسات مختلف تبدیل کرده و به محیط پاسخ میدهد. در این فرآیند کودک احساسات خود را شناسایی کرده و رشد عاطفی شکل میگیرد. در واقع اینکه کودک از خود و احساساتش آگاهی کسب کند و با افزایش کنترل هیجانات، بداند که در پاسخ به محیط به چه شکلی رفتار کند و… به معنای رشد هیجانی خواهد بود. همینطور بین هیجان در کودک با هیجان در بزرگسالی تفاوت هست، زیرا در کودکی هیجان زیاد است و خصوصیات کودک را منعکس میکند و همچنین نمی توان آن را کنترل کرد.