رشد هیجانی و اجتماعی کودک را میتوان به صورت آگاهی از احساسات کودک، شناخت از خود، افزایش کنترل او بر احساساتش با دانستن اینکه چگونه در چه موقعیتی چگونه رفتار کند و سازگاری با جامعه ای که در آن زندگی میکند بیان کرد. برای اینکه کودک در این دوران احساسات منفی را به شدت تجربه نکند، بسیار مهم است که حس اعتماد اولیه شکل بگیرد. این احساس در کودک در نتیجه رابطه ای که با والدینش برقرار کرده شکل میگیرد. این احساس که بر رشد تاثیر مثبت میگذارد، در جهت گیری کودک به سمت رفتارهای مطلوب نیز موثر است. مطالعات نشان میدهد که کودکانی که حس اعتماد اولیه را در خود ایجاد نکرده اند، بیشتر در آینده رفتارهای ضد اجتماعی مانند ترس شدید، حسادت، بی حوصلگی و پرخاشگری از خود نشان میدهند.
با اینحال کودکان در پنج سال اول زندگی خود در چهار حوزه اعم از حرکتی (جسمی)، ارتباطی و زبانی، شناختی و هیجانی و اجتماعی به سرعت رشد میکنند. رشد هیجانی و اجتماعی به این معنی است که چگونه کودکان شروع به درک اینکه چه کسی هستند؟ چه احساسی دارند؟ و در هنگام تعامل با دیگران چه انتظاراتی دارند، خلاصه میگردد. همچنین رشد هیجانی و اجتماعی مثبت مهم است. این رشد بر اعتماد به نفس، همدلی، توانایی ایجاد دوستی ها و شراکت های معنادار و پایدار و احساس اهمیت و ارزش برای اطرافیان کودک تاثیر میگذارد.
نقش والدین در رشد هیجانی و اجتماعی کودک
والدین و مراقبان بیشترین نقش را در رشد هیجانی و اجتماعی کودک ایفا میکنند. زیرا آنها سازگارترین روابط را برای فرزند خود ارائه میدهند. اصولا تجربیات ثابت با اعضای خانواده، معلمان و سایر بزرگسالان به کودکان کمک میکند تا در مورد روابط بیاموزند و احساسات را در تعاملات قابل پیش بینی کشف کنند. برای پرورش رشد هیجانی و اجتماعی کودک، مهم است که با توجه به سن فرزندتان هر روز درگیر تعاملات با کیفیتی باشید که برخی از آنها عبارتند از:
_ نوزاد، کودک نوپا و کودک خود را در آغوش بگیرید، راحت باشید، صحبت کنید و آواز بخوانید.
_با انجام بازی هایی مانند نگاه کردن به کودک خود کمک کنید تا در روابط بده و بستان لذت ببرد.
_به او اجازه بدهید مهارت های جدید را تمرین کند و در عین حال کمک عملی ارائه دهد.
_ مهارت های اجتماعی و عاطفی مانند نوبت گرفتن، گوش دادن و حل تعارض آموزش دهید.
_از مهارت های رشد کودک خود حمایت کنید. به او کمک کنید، اما هر کاری را برای فرزندتان انجام ندهید. حتی اگر بیشتر طول بکشد یا به هم ریخته باشد.
در حقیقت والدین به پرورش مهارت های هیجانی و اجتماعی کمک میکنند تا بچه ها روابط سالمی با دوستان و اعضای خانواده ایجاد کنند. حتی به عنوان یک نوزاد، کوچولوی شما متوجه میشود که چگونه به نیازهای هیجانی و اجتماعی خود پاسخ میدهید. آنها در خانه و در حضور شما احساس امنیت میکنند. آنها یاد میگیرند که چگونه همدلی کنند، به احساسات دیگران پاسخ دهند و با پیروی از شما بگویند، متاسفم. از اینرو بچه هایی که مهارت های هیجانی و اجتماعی سالم دارند، به احتمال زیاد در مدرسه و کار و زندگی موفق میشوند. که این موفقیت منبعث از رشد هیجانی و اجتماعی کودک به شکلی سالم است.
مهارت های هیجانی و اجتماعی کودک میتواند پیامدهای مثبتی در فرآیند رشد هیجانی و اجتماعی کودک داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
_اعتماد به نفس پیدا کنند.
_تعارضات را حل کنند
_استرس و اضطراب را مدیریت کنند
_هنجارهای اجتماعی را یاد بگیرند
_قدرت اخذ تصمیمات مناسب را داشته باشند
_در برابر فشارهای منفی اجتماعی مقاومت کنند
_نقاط قوت و ضعف را یاد بگیرند
_از احساس دیگران آگاهی کسب کنند
با این وجود رشد هیجانی و اجتماعی کودک به زمان نیاز دارد. تجربیات اولیه با خانواده، مراقبان و همسالان به شدت بر رشد اجتماعی و هیجانی کودک تاثیر میگذارد. اما در طول زندگی، ما همچنان بر اساس تجربیات خود شکل میگیریم. این تجربیات میتواند شامل ملاقات با افراد جدید، غلبه بر موقعیت های دشوار یا حتی تربیت فرزندان باشد.